حال و هوای مسجد النبی در شهر پیامبر

مسجد النبی در مدینه، شهر پیامبر، این روزها میعادگاه خیل مشتاقانی است که از سراسر دنیا برای شرکت در مناسک حج تمتع راهی سرزمین وحی شده اند.


سفر بیش از دو میلیون زایر مسلمان برای حضور در مکه و مدینه به طور رسمی از روز پنجشنبه گذشته آغاز شده و نخستین گروه زائران به تعداد ۲۳۷ نفر از بنگلادش با استقبال «محمد صالح بن طاهر بنتن» وزیر حج و عمره عربستان وارد فرودگاه جده شدند. در همان روز، چهار هزار زایر دیگر نیز از سایر نقاط جهان خود را به سرزمین وحی رساندند.
نخستین گروه از زایران کشورمان اما روز سه شنبه گذشته از طریق فرودگاه بین المللی امیر محمد بن عبدالعزیز به مدینه آمدند تا پیشقراول حضور بیش از ۸۶ هزار حاجی ایرانی در سال جاری باشند؛ حضوری که با استقبال گرم مسؤولان امور حج زیارت ایران و عربستان در مدینه همراه شد. آنها با آب زمزم، گل، خرما و شیرینی به استقبال کاروان زائران یزدی در هتل المدینه منازلی رفتند و قدوم آنها را گلباران کردند.
ورود گروههای زایر از کشورهای مختلف موجب شده است تا شهر مدینه و بویژه «مسجدالنبی» که نگین این شهر به شمار می رود، هر روز جمعیت مشتاقان بیشتری را به سوی خود بکشاند.
دولت عربستان به سنت معمول، امسال نیز از ابتدای تیرماه، صدور روادید سفر عمره را برای زایران همه کشورها متوقف کرد تا شرایط برای میزبانی از حاجیان در شهرهای مکه و مدینه فراهم شود. این شرایط، فرصتی را پدید آورد تا مسجدالحرام و مسجدالنبی برای چند روزی هم که شده، نفسی تازه کنند و جمعیت کمتری را به خود ببینند.
این حس و حال این روزها در حال دگرگون شدن است. هر لحظه بر شمار انبوه زائران در دو شهر مقدس مکه و مدینه افزوده می شود و این جمعیت مشتاق در اولین فرصت تلاش می کنند خود را به مسجدالحرام و مسجدالنبی برسانند.
در مدینه منوره، بوضوح، آرامشی وصف ناپذیر، سرشار از اشتیاقی دل انگیز برای زیارت مسجد و منزلگاه پیامبر به چشم می خورد.
مسجدالنبی در روزهای آفتابی و گرم عربستان همچون نگینی سفید و درخشان نگاهها را به سوی خود جلب می کند و شب ها قبه سبز و گنبد نقره ای آن با گلدسته های زیبا و سبزفامش، میعادگاه عاشقان بسیاری است.
این قرارگاه عاشقان، سن و سال نمی شناسد. در آن، از کودکان خردسال که با لب های خندان همراه با پدر و مادر و نزدیکان در حرم نبوی حضور یافته اند تا افراد میانسال و پا به سن گذاشته ای که کتاب دعا و دست نیایش بسوی معبود دراز کرده و از پیامبر خویش در این زمینه استمداد می طلبند، بوفور می توان یافت.
باد گرم و ملایم عصرهای مدینه در طول شب به نسیمی دلنواز تبدیل می شود و فرصتی را فراهم می آورد تا در صحن وسیع و زیبای مسجدالنبی، لحظه های خوش عرفانی برای همه پدید آید.
با این همه، این روزها هنوز این صحن بزرگ و وسیع، خالی به نظر می رسد و در انتظار خیل مشتاقانی است که در روزهای آینده چنان در این مکان مقدس اجتماع می کنند که صف های نماز جماعت به خارج از مسجد کشیده می شود.
در حیاط مسجدالنبی، کنار یکی از ستونها می نشینم. در یک سو، مردی میانسال با لباسهای سفید عربی، دعا می خواند و آرام زیر لب می گرید. در سوی دیگر، مردی نشسته بر ویلچر روبرو گنبد سبز نبوی، در حال تماشای زائران است. کیسه کفش سبز رنگ او، اهدایی یکی از بانکها است که با خط لاتین «حج مبارک» روی آن نوشته است.
زائران تازه وارد در گروههای کوچک و بزرگ در حال تماشای بنای مسجدالنبی و گرفتن عکس یادگاری هستند. بیش از همه، زائران اهل ترکیه در دسته های بزرگ برای گرفتن چنین عکسهایی رغبت از خود نشان می دهند.
شکل و شمایل آنها با دیگر مسلمانان تفاوت جدی دارد. مردان و زنان اهل ترکیه، اغلب عباها و مانتوهای بلندی پوشیده اند که تا مچ پا می رسد با این تفاوت که رنگ لباس مردان، سفید و زنان، تیره و مشکی است. همه بانوان عضو یک کاروان نیز روسری های روشن یکرنگ پوشیده اند؛ این وضعیت، آنها را کاملاً از دور نمایان می کند و جلوه ای ویژه به جمعیت شان می بخشد.
زائران کشورهایی همچون پاکستان، افغانستان، هند و بنگلادش با چهره هایی گندمگون و لباسهای روشن محلی، تیپ و قیافه خاص خود را دارند. گروههای آنها کوچکتر است و اغلب خانوادگی به نظر می رسد.
زنان اندونزیایی و مالزیایی با قد نسبتاً کوتاه و پوشش و حجاب خاص خویش نیز بوفور در حرم به چشم می خورند. در همین حال، مردان و زنان عرب اعم از پیر وجوان نیز با خانواده یا در دسته های مردانه در حال قدم زدن و یا گردهمایی ها و مباحث داغ خویش هستند. عده ای از آنها گویی برای جمع خویش، بر منبر رفته و سخنرانی می کنند. چند نفری نیز برای تبرک و نذری، خرما در میان جمعیت پخش می کنند.
در این میان اما یک چیز در میان همه این شهروندان کشورهای مختلف، شبیه و مشترک به نظر می رسد؛ استفاده گسترده از تلفن همراه. یا از دیگران عکس و فیلم می گیرند یا از خودشان و یا در حال مکالمه و مبادله پیام با دیگران هستند.
هنگامی که از این دنیای پر جنب و جوش پای در شبستان مسجدالنبی می گذاری، دنیای دیگری مقابلت چشم می گشاید. مسجد پر از مردانی است که تقریباً همه لباس سفید و روشن پوشیده اند و در حال نماز و نیایش هستند.
جمعیت مردان، انبوه است و راه برای حرکت در مسیرهای مختلف هر لحظه دشوارتر می شود. با این حال، همه آنها در آرامش کامل نماز می خوانند یا در حال قرائت قرآن و ادعیه و به جای آوردن مستحبات و اعمال زیارت هستند.
در مسجد النبی، تفاوتی میان شیعه و سنی نیست. همه کنار هم نماز می خوانند. یکی در حال قنوت است و دیگری دست بر سینه، مشغول خواندن نماز. برخی برای نماز خویش، روی فرش مسجد، زیرانداز پهن می کنند و سر بر سجده می گذارند. زائران شیعه و اهل سنت بی هیچ تفاوتی کنار هم صف می کشند و نماز به جای می آورند. اینجا می توان برادری و اخوت اسلامی را بوضوح دید.
بانوان اما در قسمت ویژه خویش در مسجد النبی، شور و ولوله ای دارند و از پشت دیوارهای بلند پارچه ای آن، می توان براحتی حدس زد که چه غوغایی در آنجا برپاست؛ بویژه زمانی که کار به زیارت ستونهای معروف مسجد یا دیدن محل خانه پیامبر و امام علی (ع) می رسد.
مسجدالنبی که به مسجد نبوی و پیامبر نیز معروف است، یکی از سه مسجد مهم مسلمانان در کنار مسجدالحرام و مسجدالاقصی به شمار می رود و چون آرامگاه حضرت محمد(ص) در آن واقع شده، به حرم نبوی نیز شهرت دارد.
این مسجد توسط شخص پیامبر و در همان سال نخست ورود ایشان از مکه به مدینه بنا شده است. وجود روضه نبوی که حد فاصل منبر و مرقد پیامبر(ص) است و ستونهای معروف مخلقه (محل نماز پیامبر)، توبه، مهاجران، محرس، وفود، تهجد، حنانه و مقام جبرئیل و در ورودی خانه امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) از دیگر ویژگی های مسجدالنبی است که مسلمانان را برای زیارت و عبادت به سوی نگین مدینه می کشاند.
این مسجد که در زمان حضرت محمد(ص) حدود یکهزار مترمربع وسعت داشت، در طول زمان گسترش یافته است؛ به گونه ای که اکنون بیش از ۹۸ هزار مترمربع زیربنا و ۲۳۵ هزار مترمربع، فضای صحن دارد.
اهمیت این مسجد از ابعاد مختلف موجب شده تا دلهای مسلمانان در هر نقطه از جهان همواره برای دیدن و رسیدن به مسجدالنبی پر بکشد. وقتی هم چنین توفیقی می یابند حاضر نیستند از این بنای روحانی، عرفانی و زیبا دل بکنند.
این حس و حال را این روزها بوضوح می توان در مسجدالنبی دید. این در حالی است که فروشگاهها و بازارچه های اطراف حرم با وجود آنکه تا پاسی از نیمه شب باز است، اما مشتری چندانی ندارد.