اثر میلیاردی خالق «عصر عاشورا» در یازدهمین حراج تهران

نظم جدول نمایش حضور مخاطب را هم منظم می‌کندیکی از آثار استاد محمود فرشچیان، مشهورترین نگارگر معاصر ایران و خالق تابلوی ماندگار «عصر عاشورا»، در یازدهمین حراج تهران «هنر کلاسیک و مدرن ایران» چکش می‌خورد.

محمود فرشچیان بی شک مشهورترین نگارگر معاصر ایران است. آثار او نه تنها نزد هنرشناسان، بلکه نزد مردم نیز از مقبولیتی خاص برخوردار است. در ذهن هر ایرانی که به امام سوم شیعیان عشق می‌ورزد و مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش را می‌ستاید، تصویری از اثر «عصر عاشورا» فرشچیان وجود دارد. او این تابلو را به همراه ۱۶ اثر ارزشمند دیگرش با مضامین دینی و مذهبی به موزه آستان قدس رضوی هدیه کرده و پیش روی زائران حرم مطهر رضوی قرار داده است.

علاوه بر این ها، طراحی ضریح مطهر حرم‌های امام رضا (ع)، امام حسین (ع) و حضرت عبدالعظیم(ع) نیز هنر دستان نگارگر اوست که بی هیچ چشمداشت مادی صورت گرفته است.

اکنون یکی از تابلوهای ارزنده این هنرمند وارد یازدهمین حراج تهران شده و قرار است در کنار آثار دیگری از «هنر کلاسیک و مدرن ایران» چکش زده شود. این اولین بار نیست که اثری از این نگارگر پیشکسوت در حراج تهران عرضه می شود، پیش از این نیز سه دوره آثار او در حراج تهران در زمره آثار گران قیمت حراج، چکش خورده و با استقبال خریداران روبرو شده است.

تابلوی «پیدایش» فرشچیان، تیرماه سال گذشته در نهمین دوره حراج تهران با قیمت پایه ۸۰۰ میلیون تومان تا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان عرضه شد و روی رقم ۹۰۰ میلیون تومان چکش خورد.

تیرماه سال ۱۳۹۶ اثر دیگری از این هنرمند با عنوان «بهار طرب انگیز» با قیمت پایه ۶۰۰ میلیون تومان تا ۸۰۰ میلیون تومان قیمت پیشنهادی اولیه روی میز حراج قرار گرفت که در نهایت با رقم ۷۰۰ میلیون تومان خریدار خود را یافت.

تیرماه سال ۹۵ نیز تابلو او با عنوان «تعالی» با قیمت پایه ۵۰۰ میلیون تومان تا ۷۰۰ میلیون تومان توانست با فاصله بسیاری از قیمت اولیه روی رقم یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان بایستد.

قیمت پایه تابلو فرشچیان در یازدهمین حراج تهران «هنر کلاسیک و مدرن ایران» ۱،۵ تا ۲ میلیارد تومان تخمین زده شده است. این اثر بدون عنوان با تکنیک گواش و آبرنگ روی مقوا در سال ۱۳۸۵ خلق شده است و امضای محمود فرشچیان در قسمت وسط و پایین این اثر دیده می شود.

این تابلو که ماجرای به صلیب کشیدن حضرت عیسی (ع) را به تصویر کشیده است، می‌توان ترجمان تصویری عروج عیسی به آسمان‌ها دانست. در اکثر آثار غربی پیکر مصلوب مسیح بر دار نمایانده شده، اما فرشچیان تاکید دارد که مسیح او به آنچه که در دنیا تصویر شده، شباهتی ندارد. در این اثر تنها عضوی که از مسیح دیده می‌شود، پاهایی است که در بالای کادر قرار گرفته، در حالی که به صلیب کشیده شده‌اند و چوبه دار در مرکز تابلو مانند ستونی عمودی و قاطع از پایین به بالا رفته و بر جهت عمودی کادر تاکید می‌ورزد.

فرشچیان بدین ترتیب عروج از فرش به عرش را به نمایش می‌گذارد. نقاش با برش تصویر در بالای کادر و عدم نمایش پیکر مسیح به دو نکته عرفانی اشاره می‌کند، اول آن که خداوند در آیه ۱۵۷ و ۱۵۸ سوره نساء می‌فرماید: «و گفتارشان که ما مسیح عیسی‌بن مریم، پیامبر خدا را کشتیم در حالی که نه او را کشتند و نه بر دار آویختند. لیکن امر بر آنها مشتبه شده و کسانی که درباره قتل او اختلاف کردند، از آن در شک هستند و به آن علم ندارند و تنها از گمان پیروی می کنند و قطعا او را نکشتند، بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد و خدا توانا و حکیم است.» و دیگر اشاره به مقام حضرت مسیح است که روح مجرد بوده و مقامی بالاتر از فرشتگان دارد. رسیدن به این مقام از مسائل مهم عرفانی است که مولانا در تشریح آن می‌گوید: «از جمادی مردم و نامی شدم/ وز نما مردم به حیوان برزدم/ مردم از حیوانی و آدم شدم/ پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم/ حمله دیگر بمیرم از بشر/ تا برآرم از ملایک پروسر…».

در این اثر، فرشتگان از زمین تا پاهای عیسی در ترکیبی اسپیرال> گرداگرد چوبه دار در گردشند و بعد از آن دیگر چیزی دیده نمی‌شود. چرا که نقاش بر عروج حضرت عیسی به آسمان‌ها و تجربه حضور در پیشگاه خداوند تأکید ورزیده و مخاطب را با صحنه‌ای مواجه می‌کند که فرشتگان را بر خاک و عیسی را در افلاک می‌یابد.

نقاشی‌های پویا و افسانه‌ای محمود فرشچیان با تلفیقی جذاب از عناصر سنتی و مدرن، سبک منحصر به‌فرد وی در نگارگری ایرانی را رقم می‌زنند. او بنیان‌گذار مکتب خاص خود در نگارگری است که ضمن پایبندی به مبانی نقاشی سنتی ایرانی و
با استفاده از تکنیک‌های جدید و ترکیب آن با سه‌بعدنمایی غربی، تأثیر در خور توجهی در روند پیشرفت نقاشی ایرانی داشته است.

آثار فرشچیان در بیش از صدها نمایشگاه فردی و جمعی در ایران و سایر کشورها به نمایش گذاشته شده و شهرتی بین‌المللی را برای او به ارمغان آورده است، به گونه‌ای که موزه‌ها، کتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصی و عاشقان هنر به داشتن قطعه‌ای از آثار او مباهات می‌کنند