حضرت عباس(ع)؛ اسوه ایثار و ولایتمداری
(محمدمهدی مومنی ها )
حضرت ابوالفضل عباس(ع)، اسوه ای بی‌بدیل در همه دوران هاست که همچون نگینی تابناک بر تارک هستی می درخشند و زندگی ایشان نیز دائره المعارفی جامع است که چگونه زیستن و آگاهانه رفتن را به همه انسان ها می‌آموزد و فرصت دستیابی به مقام آدمیت را هموار می‌سازد. ویژگی های اخلاقی خاصی ایشان نمونه بارز از یک انسان کامل است که می تواند برای همه انسان ها اسوه و الگو باشد.
حضرت عباس(ع) شخصیتی است که در مکتب امیرالمومنین(ع) رشد و نمو یافته و تربیت یافته شیرزنی باادب و باوفا همچون حضرت ام البنین(س) است و از وجود دو امام معصوم یعنی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بهره های فراوان بُرده است.
اطـاعت کامل ایشان از خدا و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع)، کوتاهی نـکردنش در مسیر مجاهدت در راه خدا و سرانجام تصریح به تسلیم و تصدیق و وفای به عهد ایشان، نـشانه هـایی روشن از کمال صفات انسانی و فضایل شخصیتی ایشان به عنوان یک انـسان کـامل بود که با بصیرت، حق را از بـاطل بـازشناخته و همواره پیرو حق و حقیقت بود .
حضرت ابوالفضل(ع) در عرصه وفاداری و جوانمردی سرآمد روزگار خویش و بلکه همه تاریخ است و شاید در این جا ذکر فقط یک جمله از امام حسین(ع) در شب عاشورا برای ما کافی باشد که خطاب به حضرت ابوالفضل (ع) می فرماید:” بنفسی انت یا اخی”
ایشان از محبوب‌ترین و تاثیرگذارترین شخصیت‌های جهان اسلام در میان شیعیان است که شاید پس از وجود مقدس معصومان(ع)، شخصیتی به بزرگی و جلال او نتوان یافت. ایشان را پدر فضایل انسانی، مردانگی، شجاعت، ادب و ایثار و وفاداری نامیده‌اند. ویژگیهای خاص حضرت ابوالفضل(ع) هر انسانی را به تکریم وا می‌دارد.
حضرت عباس(ع)، در روز عاشورا، در زمانی کوتاه، زیباترین تصویر وفاداری، ادب ، ایثار و از خودگذشتگی را به بهترین شکل تـرسیم کرد.
اسوه ولایت پذیری
حضرت عباس(ع) که باور و اعتقادش، تمام تلاش ها و موضع گیری های او را در مسیر ولایت قرار داده است، بهترین اسوه; ولایت پذیری است؛ زیرا خط سیاسی او پیوسته بر اطاعت از امام و مخالفت رفتاری و گفتاری با دشمنان امام استوار بود. او، این ویژگی را تا لحظه; شهادت زنده نگه داشت که بهترین گواه بر این سخن، تقاضای دشمن برای جدا شدن او از صف هواداران ولایت و رد کردن آن از سوی حضرت عباس(ع) بود. در عصر تاسوعا، دشمن کوشید با استفاده از روابط قومی و قبیله ای، عباس(ع) را از لشگر حسینیان جدا سازد. دشمن که برق شمشیر و توفان دستان عباس(ع) در دفاع از ولایت را در جنگ های پیشین دیده بود، می خواست با این حربه; پوسیده، شکست را بر سپاه امام تحمیل کند. رفتار عباس(ع) در این مورد گویای دفاع راستین او از حریم ولایت و برائت از دشمنان است. او بدون کوچک ترین توجه به مناسبات قبیله ای و قوم گرایی ها، فریاد کشید و گفت: «دست هایت بریده باد! خداوند تو و امانت را لعنت کند. آیا به ما امان می دهی، در حالی که پسر رسول خدا(ص)، حسین(ع)، امان ندارد؟
الگوی جانبازی
حرکت و حضور حضرت عباس(ع) در نهضت بزرگ عاشورا و شهادت او در راه رسیدن به هدف عالی خود، گویای بزرگیِ حماسه و عرفان اوست. او که در آغاز حرکت، بی وفایی یاران را دیده بود، از حرکت و پویایی باز نایستاد؛ چرا که از کودکی برای جانبازی در راه حق، آموزش دیده بود. هم او بود که باران تیر و سیل شمشیرها در آخرین لحظات، سبب ایستایی او نگردید و از مبارزه، آن هم با دستانی که جدا شده بود، باز ننشست و هم چنان مشک را به سینه می فشرد؛ هم او بود که رمز بقای خود و آیین خود را در فنای خویش جست و جو می کرد و سرانجام نیز بدان دست یافت.
اسطوره وفاداری
وفاداری جزو مقامات شامخ حضرت ابوالفضل (ع) است. وفاداری ایشان او را برای همیشه در «تاریخ جوانمردان» ممتاز کرده است.
او قهرمانانه در راه وفاداری به آیین خود تا اخرین لحظه در کنار امام خود بود و برادران و فرزندان خویش را به میدان جنگ فرستاد و برای اینکه پایبندی خویش را به این پیمان بیشتر به اثبات رساند، با شهادت آنان خم به ابرو نیاورد و خود نیز جان بر سر این پیمان نهاد.
الگوی رشادت و شجاعت
حضرت عباس(ع) دارای ورزیدگی و توان جسمی بالای بوده است که از ویژگی های ارثی او بوده است. چرا که هم پدر او از ابرپهلوانان عرب به شمار می رفته و هم خاندان مادری از خانواده ای شجاع و دلاور بود. از دیگر دلایل این قدرت جسمی، افزون بر فرآیند ارثی، این بوده که او از کودکی با ورزش و چالاکی انس داشت. ورزش و کار در مزرعه و آموزش های نظامی دست به دست هم داد و از عباس(ع)، جوانی نیرومند و شجاع ساخت.درخشش او در جنگ های گوناگون به ویژه کربلا، یادآور نبردهای پیروزمندانه حضرت علی(ع) بود.
اسوه سخنوری در بیان حق
سخن دانی و سخنوری نیز میراث گرانسنگی بود که حضرت عباس(ع) از پیوند امیر بیان علی(ع) و بانوی ادب، ام البنین(ع) به دست آورده بود. پدرش کسی بود که در جنگ ها، فی البداهه رجز می سرود و مادرش نیز بانویی ادب دوست و شاعری توانا و از خاندانی ادب دوست و شاعر پرور بود.
میراث سخن که توشه ای پربار از پرورش عباس(ع) در دامان پدر و مادری این چنین است در صفحه های روشنی از تاریخ زندگانی عباس(ع) هویداست. او شب عاشورا، وقتی غربت و تنهایی امام خویش را دید، هنگامی که امام حسین(ع) بیعت خود را از همه; همراهان برداشت و فرمود: «هر کس که می خواهد برود، می تواند.» عباس(ع) به نمایندگی از عاشوراییان برخاست و گفت: «کجا برویم؟ آیا تو را در میان دشمنان دین تنها بگذاریم و به فکر خود باشیم؟ آیا پس از تو زنده بمانیم؟ خداوند هرگز نخواهد که شاهد چنین چیزی باشیم.»
رجزخوانی از شیوه های حماسی در نبرد رویارو با دشمن است که افزون بر تقویت روحیه لشکر خودی، تضعیف روحیه; دشمن و بیانگر اهداف جنگجو از گام نهادن به میدان مبارزه است. وی همانند پدر بزرگوارش آنچنان در میدان، رجزخوانی می کرد که دشمن پیش از رویارویی، گرده خویش را بر باد رفته توفان شمشیرش می دید. حضرت عباس(ع) در جریان مبارزه; کوتاه خود، رجزهای فراوانی سرود که از ایمان سرشار، شجاعت لبریز و غیرت بی کران او حکایت می کند.
القابی برگرفته از شخصیت ویژه ایشان
قمر بنی‌هاشم : بهره مندی بسیار عباس از جمال و جلال و سیمای سپید و زیبا و سیرت سبز و نورانی، زمینه ساز این لقب است.
باب الحوائج : کریمی از دودمان کریمان که چون حاجتمندی سوی او روی کند، خواسته هایش را برآورده می‌سازد.
طیار : بیانگر مقام و عظمت حضرت عباس(ع) در فضای عالم قدس و بهشت جاودان است.
الشهید: شهادت، که نشان نمایان ابوالفضل(ع) است و در چهره حیات او درخشندگی بسیار دارد، زمینه ساز این لقب است.
سقا : دلاوری عباس در صحنه های حیرت آور آبرسانی به تشنگان، سبب این لقب شد.
عبد صالح : لقبی که حضرت صادق(ع) در زیارت عموی گرانقدرش بدان اشاره دارد: السلام علیک ایها العبد الصالح.؛ سلام بر تو، ای بنده صالح خدا.
سپهسالار: صاحب لواء یا سپهسالار لقب بزرگترین شخصیت نظامی است و عباس در روز عاشورا این لقب را از آن خود ساخت.پرچمدار و علمدار: یادآور دلاوری و حفظ لشکر در برابر دشمن است. علمداری عباس(ع) این لقب را برایش به ارمغان آورد.
ابوقربه (صاحب مشک)، عمید ( یاور دین خدا)، سفیر( نماینده حجت خدا)، صابر( شکیبا)، محتسب ( به حساب خدا گذارنده تلاشها)، مستعجل ( تلاشگری مهربان در برآوردن حاجات دیگران) از دیگر لقبهای ابوالفضل است.
در فرهنگ عظیم عاشورا، میراثی گران بها وجود دارد که مجموعه ای از بهترین اسوه ها را در خود گرد آورده است. حضرت عباس(ع) نیز بهترین سرمشق برای همه نسل ها بخصوص نسل جوان به شمار می رود. معرفی این چهره; برجسته و فداکار و اسوه ایثار، شهامت، نجابت، وفاداری، همدردی و بزرگ منشی، گامی بزرگ در توسعه; فرهنگی جامعه در سطح کلان و تلاشی سودمند برای فرهنگ سازی برای همه انسان ها خواهد بود.