غفلت از فضاسازی معنوی اطراف مضجع شریف رضوی

دین‌پژوه و مدیر گروه دین انجمن انسان‌شناسی ایران، به بیان ظرفیت‌های عظیم وجود مضجع شریف امام رضا(ع) در ایران پرداخت و گفت: این ظرفیت را از منظرهای مختلف از جمله مباحث اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیارتی می‌توان مورد بررسی قرار دارد.

نجاتی

 

به گزارش تکریم خبر به نقل از ایکنا،  سیدمحمود نجاتی‌حسینی در تحلیل بُعد زیارتی وجود بارگاه امام رضا(ع) در ایران، گفت: مبحث گردشگری زیارت، یکی از شاخه‌های مهم گردشگری در جهان محسوب می‌شود. این نوع گردشگری، فارغ از جنبه‌های مادی خود دارای جنبه‌های معنوی و دینی عمیقی است و آثار دینی قابل توجهی را در پی دارد که بر این اساس شهر مشهد منحصر به فردترین شهر ایران است.

معماری اطراف حرم باید حس معنوی زیارت را متبلور کند

نجاتی‌حسینی در ادامه با بیان اینکه بسیاری از ابعاد وجود و اهمیت بارگاه امام رضا(ع) مورد توجه بوده، اما برخی از مسائل در این زمینه مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: یکی از موارد مورد غفلت فضاهای معنوی است که باید اطراف حرم ساخته می‌شده تا احساس معنوی زائر را تقویت کند. متأسفانه طی چند دهه اخیر به واسطه ساخت‌وسازهای مدرن، فضاسازی‌های مدرنیستی مثل پاساژها، هتل‌ها و … اطراف حرم ایجاد شده است. شاید در نگاه اول این مسئله مطرح شود که این ساخت‌وسازها از الزامات گردشگری مذهبی و زیارتی است، اما باید گفت که ساختن هتل‌ها و پاساژهایی با سبک مدرن در اطراف حرم، حس گردشگر بودن را به فرد القا می‌کند، نه زائر بودن را.

وی افزود: وقتی به این محدوده و فضا وارد می‌شویم، کمتر احساس می‌کنیم که زائر هستیم و احساس اینکه گردشگر هستیم، بیشتر است و بجز فضای اصلی که ضریح است و خوشبختانه دست‌نخورده باقی‌مانده و حس زیارت قوی به انسان می‌دهد، سایر بخش‌های حرم نیز همین مشکل را داراست.

ساخت‌وسازهای مدرنیستی حس معنوی را از انسان می‌گیرد

این دین‌پژوه با تأکید بر اینکه گردشگری معنوی که با زیارت همراه است، حرکت از حاشیه به مرکز است، گفت: حرم باید چنین حسی را به شما بدهد که از حاشیه زندگی و دین به مرکز آن ورود می‌کنید، اما متأسفانه این ساخت و سازهای مدرنیستی حس معنوی را از انسان می‌گیرد.

وی اضافه کرد: ای‌کاش معماری اسلامی حداقل در این ساخت‌وسازها رعایت می‌شد، اما در اطراف حرم این اتفاق رخ نداده و به معماری اسلامی و ساخت یک شهر اسلامی توجه شایسته‌ای نشده است. معماری در مکانی که جنبه تجلی‌گاه هویت فرهنگی دارد، به شکل مدرن بنا شده است. قبول دارم قرار نیست تمام شهر به شکل معماری مذهبی بنا شود، اما نیاز بود بخش مذهبی و اطراف حرم بر اساس معماری اسلامی بنا می‌شد.

وی در بخش بعدی سخنان خود به جایگاه کرامت بخشی وجود مبارک امام رضا(ع) و لزوم ترویج چنین کرامتی از سوی دستگاه اداره‌کننده مضجع شریف آن امام همام نیز اشاره و اظهار کرد: جهان اسلام همیشه پر از کرامت، خیر و احسان است. تمام تذکرات قرآنی در خصوص کرامت، ایثار و خیر است. در جهان مدرن هم کارهای مربوط به وقف و کار خیر رواج دارد، اما وقتی از منظر دینی و مذهبی به این مسئله نگاه می‌کنیم، می‌بینیم در اسلام علاوه بر اینکه بحث کرامت یک وظیفه انسانی تلقی شده، بلکه برای آن ثواب اخروی نیز در نظر گرفته شده است.

فرهنگ‌سازی خیر و کرامت در دهه کرامت

مدیر گروه دین انجمن انسان‌شناسی ایران اضافه کرد: وقتی در کشورمان دهه‌ای با عنوان دهه کرامت به احترام میلاد دو کریم اهل بیت(ع) نام‌گذاری شده است، با توجه به جایگاه مهم کرامت و بخشش در اسلام نباید با این دهه به صورت شعاری برخورد کرد، بلکه با استفاده از امکانات مالی و پژوهشی آستان قدس رضوی باید تلاش کرد کرامت و بخشش با طرح‌ها و برنامه‌های فرهنگی به فرهنگی جاری و عملی تبدیل شود.

وی تصریح کرد: آستان قدس بنیه مالی و پژوهشی خوبی دارد و در این خصوص می‌تواند طرح‌های پژوهشی ارائه کند و سازمان‌هایی که خدمات اجتماعی به محرومان ارائه می‌دهند می‌توانند با کمک این بنیه مالی زمینه فرهنگ‌سازی خیر و کرامت را فراهم کنند.

نجاتی‌حسینی در پایان گفت: اکنون همه دنیا گرفتار کروناست و این بیماری فاجعه به بار آورده و حتی زمان پایان آن مشخص نیست. اگر قرار است از نام امام رضا(ع) در دهه کرامت استفاده کنیم، بخشی از خیر و برکت این آستان را باید برای کمک به آسیب‌دیدگان کرونا اختصاص دهیم؛ کرامت را می‌توان در قالب وقف، امر خیر و ایثار تعبیر کرد.