۱۶ آذر؛ روز خروش دانشجو بر علیه امپریالیسم
۱۶ آذر هرسال یادآور خروش دانشجویان کشورمان در برابر امپریالیسم است . روز مقاومت و ایستادگی دانشجویان این سرزمین در برابر استعمار غرب و استبداد و خودکامگی، روزی که دانشجویان فارغ از دغدغه‌های شخصی، با تعهد و آگاهی در برابر ظلم ایستادگی کردند که این اقدام ارزشمند در دفتر تاریخ این سرزمین ثبت گردیده است.
۱۶ آذر گرامیداشت تمام جویندگان علم و دانش و آگاهی است که وجدان بیدار دارند. این روز، به یاد سه دانشجو که هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحده آمریکا و همچنین ازسرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ (حدود چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد همان سال) در دانشگاه تهران شهید شدند، گرامی داشته می‌شود.
رهبر فرزانه انقلاب چه زیبا روز ۱۶ آذر را متعلق به دانشجوی ضد آمریکا و دانشجوی ضد سلطه دانسته‌اند.
حضرت آیت اللّه خامنه ای، می فرمایند: «هنگامی که به نام دانشجوی شهید می رسیم، این یقین در ما پدید می آید که پذیرش شهادت و اقدام به جهادی که بدان منتهی شده، از سر خودآگاهی و با اراده روشن بینانه بوده است و این، ارزش عمل را مضاعف می کند و بدین دلیل است که دانشجویان شهید که درشمار سرآمدان ایمان و ایثار آگاهانه بوده اند، ستارگان همیشه درخشانی هستند که هر جویای حقیقت، می تواند راه خویش را با آنان بیابد».
در دههٔ ۱۳۲۰ و اوایل دهه ۱۳۳۵، پس از سقوط حکومت رضاشاه پهلوی و ایجاد فضای بازتر، فعالیت‌های سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران که در آن دوره تنها مرکز آموزش عالی مدرن ایران بود افزایش یافت.
پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تظاهرات و اعتصاب‌های پراکنده‌ای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، ازجمله در تاریخ ۱۶ مهر و ۲۱ آبان، برگزار شد.
چند هفته پس‌ازاین وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا (که در زمان نخست‌وزیری مصدق قطع‌شده بود) از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون نایب ریاست جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد. این موضوع بهانه لازم برای اعتراضات را فراهم کرد و در ۱۴ آذر با همکاری نهضت مقاومت ملی، دانشجویان فعال به سخنرانی در کلاس‌ها پرداختند و ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فراگرفت. دولت وقت برای پیشگیری از هرگونه اقدام بعدی تصمیم به سرکوب اعتراضات گرفت.
در آن زمان دانشگاه تهران مرکز فعالیت‌های سیاسی و اعتراضی در بین سایر دانشگاه‌ها بود و در ابتدا نیز دانشجویان دانشکده‌های پزشکی، داروسازی، حقوق و علوم دست به اعتراض زدند. اما صبح روز ۱۶ آذر، دانشجویان هنگام ورود به دانشگاه، به وضعیت غیرعادی اطراف دانشگاه و حضور سربازان پی بردند که این امر وقوع حادثه‌ای را پیش‌بینی می‌کرد.
نیروهای ویژه پس از هجوم به دانشگاه، به کلاس‌های درس حمله کرده و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی نمودند. نیروهای امنیتی در دانشکده فنی، اقدام به شلیک تیر کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده به نام های احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا شد. فردای آن روز نیکسون به ایران آمد و دکترای افتخاری در رشته حقوق را در دانشگاه تهران که در اشغال مشهود نیروهای نظامی بود، دریافت کرد.
وقایع آذر ۱۳۳۲، نمایانگر واکنش دولت کودتا به فعالیت‌های دانشجویی بود و به دنبال آن سرکوب نظام‌مند تمامی اشکال دیگر مخالفت‌ها، روی داد. ۱۶ آذر، توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور که مرکز اجتماع و مباحثه مخالفان حکومت پهلوی در خارج از ایران بود، روز دانشجو نامیده شد. دانشجویان پس‌ازآن، هرسال در این روز اعتصاب‌های دانشجویی به راه می‌انداختند و درواقع ۱۶ آذرماه به معیار خوبی برای ارزیابی میزان نفرت از رژیم شاهنشاهی و توانایی و نفوذ مخالفان در بین روشنفکران، تبدیل شد.
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این روز و یاد و خاطره شهدای دانشجو همواره گرامی داشته می‌شود.
بزرگداشت شهیدان، عامل قدرت ملّی و یکی از شاخص های تقویت روحیه ایمان خالصانه در بین تمامی اقشار جامعه است. همگان باید یاد و خاطره دلاوران عرصه جهاد و شهادت را زنده نگه دارند تا ارزش های اسلامی، بیش از پیش در جامعه به عیان دیده شود. مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنه ای در این خصوص می فرماید: «توصیه این جانب به شما دانشجویان عزیز و همه جوانان عزیز این کشور آن است که این عامل قدرت ملی و شاخص ایمان خالصانه را از دست ندهید و آن را بزرگ بشمارید، شهیدان سرافراز خود را تجلیل و تقدیس کنید، آخرین وصایای آنان را… با چشم تدبّر بخوانید، ابزار قدرت خود را از دست ندهید، آنان را به کار بیندازید و به کمک و حمایت الهی امیدوار باشید.»
با توجه به وقایع اخیر شایسته است برای روشنگری و تبیین مسائل روز، کنار زدن غبار فتنه اخیر، مخصوصاً معرفی واقعه ۱۶ آذر و ارائه مواضع امامین انقلاب و سایر شخصیت‌های انقلابی و شهیدان گران‌قدر انقلاب اسلامی، از ظرفیت حضور اساتید ارزشی و انقلابی استفاده شود تا یک بنیان معرفتی و انقلابی طراحی و عملیاتی شود که به استحکام نظام فکری و تقویت مبانی نظری دانشجویان منجر شود و دانشجویان بیش‌ازپیش با آرمان‌های انقلاب و همچنین توطئه دشمنان قسم‌خورده این مرزوبوم آشنا گردند تا زمینه هرگونه تضعیف نظام خنثی گردد.
( دکترمحمدمهدی مؤمنی‌ها)