اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی دو بازوی توانمند در حل مشکلات کشور
(دکتر محمدمهدی مؤمنی‌ها)
پنج سال پیش در سال ۱۳۹۷ روز ۲۹ بهمن با عنوان روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی در تقویم جمهوری اسلامی ایران ثبت شد. اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی از موضوعات بسیار مهم و تأثیرگذار در جامعه امروز ماست که رهبر معظم انقلاب بر این مهم همواره تأکید داشتند .
ایشان در سال ۱۳۸۹ برای نخستین بار در جمع کارآفرینان کشور به تحقق اقتصاد مقاومتی و نقش آن در اقتصاد مقاوم و پویا پرداختند و ضمن تشریح معنای «اقتصاد مقاومتی» آن را مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برای جهش» را معرفی نمودند.
در بند نخست سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی هم، کارآفرینی یکی از عوامل مهم برای رسیدن به نقطه‌ی مطلوب اقتصادی اشاره‌شده است. در این بند بر تأمین شرایط و فعال‌سازی امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به‌منظور توسعه کارآفرینی تأکید شده است. همچنین این بند به حداکثر رساندن مشارکت مردم در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقای درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط اشاره دارد.
کارآفرینی می‌تواند با توسعه انقلابی خود به شکل‌دهی یک اقتصاد مقاوم یاری رساند. کارآفرینی فردی، بستری برای حل مشکل اشتغال‌زایی و کمبود درآمد اقشار متوسط و پایین جامعه محسوب می‌شود. کارآفرینی فناورانه با روند تبدیل علم به ثروت و تجاری‌سازی، زمینه جهش‌های توسعه‌ای را فراهم می‌نماید. کارآفرینی اجتماعی، علاوه بر حل مشکلات اجتماعی، می‌تواند فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در کشور نهادینه کند.
اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه‌های فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن تأثیرها است و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است.
در چند سال اخیر و با شدت یافتن تحریم‌های یک‌جانبه و غیرانسانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران باهدف متوقف کردن برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، واژه‌ی جدید «اقتصاد مقاومتی» به ادبیات اقتصادی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است.
برای مفهوم اقتصاد مقاومتی در همین مدت زمان کم، تعاریف متفاوتی ارائه‌شده که هرکدام از جنبه‌ای به این موضوع نگاه کرده‌اند. در این میان، تعریف جامع و کامل از اقتصاد مقاومتی را خود رهبر فرزانه انقلاب ارائه داده‌اند. ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند:
اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تعیین‌کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.
اهداف اقتصاد مقاومتی را می‌توان در این موارد دنبال کرد:
۱ ـ تقویت و ارتقا ایمنی در برابر بحران‌ها و تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی
۲ ـ تکریم کار و ارتقای فرهنگ کار
۳ ـ افزایش کارایی نظام اقتصادی کشور
۴ ـ توسعه سرمایه‌های انسانی و اجتماعی
۵ ـ حمایت از تولید ملی
۶ ـ افزایش انعطاف‌پذیری بازار کار و تقویت و توسعه کار شایسته و کارآفرینی
۷ ـ توجه به نخبگان و استفاده از فناوری نوین
۸ ـ کاهش نقدینگی و ایجاد تناسب آن با تولید
۹ ـ ارتقاء شاخص‌های سهولت کسب‌وکار و کارآفرینی
۱۰ ـ. توسعه زیرساخت‌های موردنیاز توانمندسازی نیروی کار
۱۱ ـ ارتقاء قابلیت‌های رقابتی محصولات و خدمات
۱۲ ـ توسعه مهارت، دانش و انگیزه نیروی کار
۱۳ ـ تسهیل دسترسی به سرمایه و فناوری مناسب
۱۴ ـ بازنگری مقررات و رویه‌های مرتبط با فعالیت‌ها با رویکرد شفاف‌سازی
۱۵ ـ فعال‌سازی بخش خصوصی به‌عنوان موتور و محرک اصلی رشد اقتصادی و صنعتی کشور.
۱۶ ـ استفاده بهینه از منابع انسانی و اعمال مدیریت کارآمد.
۱۷ ـ کسب توانایی واکنش هوشمند به تغییرات محیطی.
۱۸ ـ. حمایت از کار و سرمایه ایرانی و کاهش سطح بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار
۱۹ ـ محدودسازی اقتصاد دولتی و آزادسازی اقتصاد
۲۰ ـ مردمی کردن اقتصاد از طریق میدان دادن به فعالان بخش خصوصی و رفع موانع و مشکلات
۲۱ ـ جهت‌گیری اقتصاد مبتنی بر منابع به اقتصاد متکی به نوآوری
۲۲ ـ میدان دادن به نخبگان در عرصه صنعت، تجارت و کشاورزی،
۲۳ ـ کاهش وابستگی بودجه سالانه کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت خام
۲۴ ـ ایجاد شرایطی نسبتاً پایدار، اقتصادی ایمن و مقاوم و خود کفایی
۲۵ ـ فرهنگ‌سازی اولویت تولید بر واردات و خرید کالای داخلی
اکنون زمان آن رسیده که برای بهبود و ارتقا وضعیت اقتصادی و کارآفرینی قوانین منسجم تر عملی تر تصویب شود. پیشرفت در این زمینه نیازمند همت همگانی است و هر ارگان و صنفی بنا بر موقعیت خود، در این زمینه دارای وظیفه ای خطیر است.
همه مجموعه های فرهنگی در کشور مسئولیت دارند در حوزه فرهنگ‌سازی در خصوص این موضوع مهم ، اقدامات اثرگذاری داشته باشند.
رسانه ملی همچون گذشته می‌بایست برای فرهنگ‌سازی در حوزه گسترش کارآفرینی، محتوای مناسب و مؤثر در جهت ارائه الگو مناسب تولید و پخش نماید.
آموزش‌وپرورش نیز موظف است مطالب مربوط به کارآفرینی را تقویت کرده و به سمت کاربردی کردن مطالب سوق دهد. برنامه‌ریزی ساعت درسی و سرفصل های درسی را آن گونه نماید که دانش آموزان از کودکی اصول کارآفرینی را بیاموزند.
جامعه‌ای که در بستر کارآفرینی حرکت می‌کند، جامعه زنده و پویا و فعال است و در شرایطی که تحریم‌های آمریکا و کشورهای غربی علیه ایران سعی در نابودی اقتصاد ایران دارد و از طرفی وضعیت کار و اشتغال در ایران دچار اختلال شده است می‌تواند مشکلات و فشارهای بیرونی و درونی را با رعابت اصول اقتصاد مقاومتی تحمل کرده و پشت‌سر گذاشت. جامعه کارآفرین، از آستانه تحمل بسیار بالایی برخوردار است، زیرا خطرپذیری در آن بسیار بالا و در عین حال امری طبیعی و عادی تلقی می‌شود. از آنجاکه کارآفرینی، موجبات خودباوری و اعتماد افراد را فراهم یا تقویت می‌کند همین امر موجب می‌شود تا جامعه انسانی به رشد و شکوفایی در همه زمینه‌ها از جمله حوزه اقتصادی دست یابد. بنابراین، هرگونه فشار درونی و بیرونی را تحمل کرده و با صبر و شکیبایی و نیز سعی و کار و تلاش، آن را از سر راه برمی‌دارد. کارآفرینی موجب می‌شود تا جامعه به چنان باور و اعتمادی برسد که هر آنچه نیاز اقتصادی است، برآورده سازد و با آبادانی و تولید و تصرف در جهان مادی، آن را برای آسایش جامعه مورد بهره‌برداری قرار دهد.